ในวันแรงงานสากล 1 พฤษภาคม หรือ International Workers’ Day ที่นิยมเรียกติดปากกันว่าวัน “May Day” เป็นวันที่มีประวัติศาสตร์มาอย่างยาวนาน เป็นวันแห่งการเฉลิมฉลองของ “ชนชั้นแรงงาน” อาจเรียกได้ว่ามันเป็นวันของพวกเราทุกๆ คนที่เป็นแรงงาน เราอาจจะเกิดคำถามขึ้นมาว่า “ฉันไม่ได้แบกอิฐแบกปูน ฉันทำงานอยู่หน้าคอมพิวเตอร์ ฉันจะเป็นชนชั้นแรงงานได้ยังไง?”
เป็นเวลากว่า 2 ทศวรรษที่ภาคเหนือของประเทศไทยถูกเปลี่ยนเป็นโรงงานไร่ข้าวโพด จนทำให้เผชิญกับควันพิษที่ถูกปล่อยออกมาท่วมท้องฟ้า ในทางกลับกัน ภาครัฐ ภาคธุรกิจ และองค์กรด้านสิ่งแวดล้อมกลับเสนอทางออกเพียงน้อยนิด หนทางเดียวที่จะแก้ปัญหาหมอกควันนี้ได้ คือการทวงคืนอำนาจของเกษตรกร เพื่อเพิ่มอำนาจการปกครองตนเอง และอำนาจต่อรองของเกษตรกรที่มีต่อทุนผูกขาดในอุตสาหกรรมการเกษตรให้มากขึ้น
เมื่อไรก็ตามที่วันแม่หวนกลับมา เรามักจะนึกถึงกิจกรรมสมัยประถมที่เราต้องกราบแม่ เพลงค่าน้ำนม อิ่มอุ่น ทำให้เรานึกถึงความรักความอบอุ่นที่แม่มีให้เรา บุญคุณของแม่ที่อุ้มท้องและเลี้ยงดู และครอบครัวที่มีแม่รักใคร่กลมเกลียวกัน แต่หากมองโดยปราศจากอุดมการณ์ที่รัฐพยายามสร้างขึ้นให้บทบาทความเป็นแม่และความสัมพันธ์แบบครอบครัวดู หอมหวาน แม่นั้นก็คือแม่งานหญิงที่โดนระบบเศรษฐกิจแบบครอบครัวขูดรีดและต้องรู้สึกแปลกแยกออกจากความเป็นมนุษย์นี่เอง
จะเกิดอะไรขึ้นหากไม่มีใครทำงาน โรงงาน(นรก)ก็คงว่างเปล่า และสายพานการผลิตก็คงหยุดชะงัก อย่างน้อยก็ในกลุ่มที่ไม่มีใครเต็มใจอยากผลิต การขายของทางไกลก็คงสิ้นสุดลง พวกคนน่ารังเกียจที่เอาแต่ครอบงำควบคุมผู้อื่นเพราะมีเงินและตำแหน่งใหญ่โตก็คงต้องฝึกทักษะการเข้าสังคมให้มากขึ้น ไม่มีรถติดและเหตุการณ์น้ำมันรั่วอีกต่อไป ธนบัตรและใบสมัครงานจะถูกใช้เป็นเชื้อเพลิงในกองไฟเมื่อผู้คนหันไปแลกเปลี่ยนสิ่งของหรือแบ่งปันกันแทน ใบหญ้าและดอกไม้จะเติบโตขึ้นจากรอยแยกบนทางเท้า และกลายเป็นต้นไม้ที่ออกดอกผลในที่สุด
ดูกลไกการทำงานของผลกำไรและการขูดรีด วิเคราะห์อัตราการขูดรีดที่เกิดขึ้นในการผลิตอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ดังกล่าวผ่านมุมมองแบบมาร์กซิสต์ เราต้องรู้วิธีวัดอัตราการขูดรีดเพื่อให้ทราบอย่างแน่ชัดว่า คนงานส่งมอบความมั่งคั่งให้แก่สังคมทั้งหมดเท่าไรในแต่ละปี
การอุบัติขึ้นของเทคโนโลยี Social media ,สภาวะแปลกแยก,ทุนนิยมความรับรู้ (Cognitive capitalism) , การวางผังเมืองอันไร้ความรับผิดชอบ และ การปรากฏตัวของโรค Covid-19 เป็นปัจจัยหลัก ๆ ที่ทำให้คนรุ่นใหม่ในปัจจุบันนั้น “ใช้ชีวิต” อยู่ในโลกออนไลน์มากเสียยิ่งกว่าโลกออฟไลน์
ตั้งแต่เริ่มท่องโลกในโลกโซเชียลมีเดีย Empathy หรือ ความเห็นอกเห็นใจผู้อื่น เป็นคำที่ผู้เขียนเห็นจนชินตา ไม่ว่าจะมีความรุนแรงทางการเมือง เศรษฐกิจ สังคม วัฒนธรรม อัตลักษณ์ และอื่นๆ Empathy ก็เป็นสิ่งที่ถูกยกขึ้นมาในข้อถกเถียงเสมอ ในบทความนี้ ผู้เขียนจะเล่าว่า Empathy มีบทบาทอย่างไรในโลกโซเชียลมีเดีย ผ่านการทบทวนความคิดของ Byung Chul Han ที่ตั้งคำถามเกี่ยวกับเสรีนิยมใหม่ และทุนนิยมการสื่อสาร (Cognitive capitalism)
ความช่วยเหลือแบบถอยหลังเข้าคลอง : เราได้รับการบอกกล่าวมาโดยตลอดถึงเรื่องราวอันน่าสนใจนี้ นั่นคือ เรื่องราวความสัมพันธ์ระหว่างประเทศร่ำรวยและประเทศยากจน เรื่องราวดังกล่าวมีอยู่ว่า ประเทศร่ำรวย ใจกว้างมอบความมั่งคั่งให้กับประเทศที่ยากจนกว่าในซีกโลกใต้ แต่นั่นก็เป็นอดีตไปแล้ว…
ปริมาณของความเป็นชาตินิยมรายวันที่เกิดขึ้นอย่างไม่หยุดหย่อนมีไว้เพื่อจุดประสงค์เดียว นั่นคือ เพื่อบังคับใช้อัตลักษณ์ความเป็นไทยและเชื่อมโยงสิ่งนี้เข้ากับรัฐ เพื่อให้ความเป็นไทย (being Thai) เป็นส่วนหนึ่งของรัฐชาติไทย อย่างไรก็ตาม แผนการใหญ่นี้ไม่ได้เกิดขึ้นอย่างไม่มีปี่ไม่มีขลุ่ย อันที่จริงแล้ว มันคือการโต้กลับและโจมตีโดยตรงต่อประวัติศาสตร์อันยาวนานของการต่อต้านรัฐที่เกิดขึ้นในเขตแดนของประเทศไทยเอง
ทบทวนยุทธวิธีของการต่อสู้เพื่อเปลี่ยนแปลงระบอบศักดินาในห้วงเวลาปัจจุบัน
“จะเห็นได้ว่าการที่เราจะเลือก “ปฏิรูป” หรือ “ปฏิวัติ” นั้นขึ้นอยู่กับ “ความจำเป็น” มากกว่าจะเป็นความ “ยาก-ง่าย” มนุษย์เรา เช่นเดียวกับสิ่งมีชีวิตอื่นๆบนโลกใบนี้ มีสัญชาตญาณของการ “เลือกสิ่งที่สร้างความเจ็บปวดน้อยกว่า” ให้แก่ตนเองและคนที่เรารักอยู่เสมอ แต่สิ่งที่ทำให้เราต่างจากสัตว์ก็คือ สัตว์ทำได้แค่เลี่ยงความเจ็บปวดบนฐานคิดของ”“
รวมคำถามที่คนชอบถามเกี่ยวกับ ‘คอมมิวนิสต์’ ในเบื้องต้น รวบรวมจากบทสนทนาสหายพลัง
คำถาม : ทุนนิยม สังคมนิยม คอมมิวนิสต์ แตกต่างกันยังไง
คำถาม : แล้วสังคมนิยมกับคอมมิวนิสต์ต่างกันยังไง?
คำถาม : นักสังคมนิยม นักมาร์กซิส นักคอมมิวนิสต์คืออะไร แตกต่างกันอย่างไร ?
คำถาม : คอมมิวนิสต์ชอบให้ผลิตทุกอย่างเอง หรือย้อนไปแบบสังคมบุพกาลไม่ใช่เหรอ?
ผมมาที่นี่เพื่อแนะนำให้พวกท่านสละอำนาจโดยสมัครใจ ซึ่งเป็นอำนาจที่ท่านได้มาจากการเป็นชาวอเมริกัน ผมมาที่นี่เพื่อขอร้องให้ท่านยกเลิกสิทธิทางกฎหมายโดยสมัครใจ มีสติ และนอบน้อม ยกเลิกสิทธิที่ท่านใช้ยัดเยียดความเมตตากรุณาต่อเม็กซิโก ผมมาที่นี่เพื่อแย้งว่า พวกท่านไร้ความสามารถ ไร้พลังอำนาจ และไร้ศักยภาพที่จะทำ “ความดี” ที่พวกท่านตั้งใจไว้ว่าจะทำ
ประเทศในซีกโลกเหนือแทบไม่มีการผลิตสินค้าที่เป็นวัตถุอยู่เลย มีเพียงเงินทุนในการจ้างเพื่องานบริการ หนี้ และการถือครองทรัพย์สินในต่างประเทศ การมีอยู่ของชนชั้นกรรมาชีพในซีกโลกเหนือนั้นวางรากฐานอยู่บนแรงงานในซีกโลกใต้ พร้อม ๆ ไปกับการรีดเค้นพวกเขาอย่างไม่หยุดยั้ง ก่อเกิดเป็นข้อสงสัยขึ้นมาว่า การปฏิวัติชนชั้นกรรมาชีพที่ประสบความสำเร็จในซีกโลกเหนือ สามารถสร้างเศรษฐกิจที่จะมาแทนที่กระฎุมพีระดับโลกในปัจจุบันได้หรือไม่ ?
รูปร่างของจักรวรรดินิยมในไทยจึงเรียกได้ว่า auto-imperialism imperialism โครงสร้างทางอำนาจในที่นี้หมายถึงอำนาจที่ต้องการจะแผ่ขยายอิทธิพลของตนออกไปในรูปแบบของพรมแดนแผนที่รัฐที่กว้างออกไป และ auto หมายถึงกระบวนการกัดกินตัวเองโดยตนเองหรือจากภายใน จากคำว่า auto-cannibalism เช่น อาการกัดกัดเล็บโดยไม่รู้ตัวเมื่อยู่ในสภาวะตึงเครียด รวมเป็น auto-imperialism จึงหมายถึงกระบวนการเข้าครอบงำจากรัฐในฐานะเจ้าจักรวรรดิที่กระทำต่อจังหวัดต่างๆ
ณ ที่แห่งนี้คือปริศนาเกี่ยวกับความรัก ความรักคือเหตุการณ์หนึ่งที่ปรากฏขึ้นจากภายนอกและเข้ามาพังทลายเวลาออกเป็นสองส่วน มันทุบทำลายโครงสร้างของโลกที่คุณรู้จักเสียจนป่นปี้และสร้างโลกใหม่ขึ้นมา ในความรัก คุณสูญเสียตัวตนและได้รับการดำรงอยู่ใหม่ เรือนร่างใหม่ คุณถูกสร้างขึ้นมาอีกครั้ง แต่ถ้าหากความรักคือเหตุการณ์ในลักษณะดังกล่าวที่อยู่ภายนอกเวลา เราก็คงไม่อาจจะใช้ชีวิตอยู่ร่วมกับมัน เพราะแทบเป็นไม่ได้เลยที่จะอยู่ภายใต้ความเปลี่ยนแปลงอย่างต่อเนื่องตลอดเวลา
ด้วยคำสั่งปรับเปลี่ยนวัฒนธรรม รัฐนิยม 12 ข้อได้ถูกประกาศใช้ ซึ่งคำสั่งนี้ประกอบด้วยทั้ง เรื่องการแต่งกายของประชาชนชาวไทย เรื่องภาษาและหนังสือไทยกับหน้าที่พลเมืองดี รวมไปถึงเรื่องกิจวัตรประจำวันว่าควรกินหรือนอนอย่างไรเวลาเท่าใด ซึ่งในเมื่อก่อนนั้นถือว่าเป็นเรื่องแปลกใหม่ ทั้งข้อต่าง ๆ ในประกาศฉบับนี้ใช้บังคับกับทุกสิ่งเท่าที่จะเป็นไปได้ ด้วยเป้าหมายเพื่อสร้างนิยามความเป็นไทยของตัวเองและเผยแพร่ความเป็นไทยไปทั่วแผ่นดิน
เจ็ดสิบเปอร์เซ็นต์ของก๊าซเรือนกระจกถูกปล่อยออกมาจากโครงสร้างพื้นฐาน พลังงาน การขนส่ง การก่อสร้าง ที่เหลือเกือบทั้งหมดมาจากอุตสาหกรรม ในขณะที่สามสิบเจ็ดเปอร์เซ็นต์ของแรงงานในอังกฤษรู้สึกว่างานของพวกเขาเป็นสิ่งที่ไม่จำเป็นโดยสิ้นเชิง หากพวกเขาสามารถหายไปในวันพรุ่งนี้ โลกก็จะไม่แย่ไปกว่านี้ หากคิดแบบคณิตศาสตร์พื้นฐาน และหากคนงานเหล่านั้นถูก พวกเราสามารถลดภาวะโลกร้อนได้ด้วยการกำจัดงานไร้สาระทิ้งไป
ยุทธศาสตร์ 11 ข้อดังต่อไปนี้ เป็นการสรุปสั้นๆ ยุทธศาสตร์การปฏิวัติของชนชั้นกรรมาชีพในประวัติศาสตร์โลกตามการจำแนกในคู่มือ หมวดหมู่นโยบายทางทหารการปฏิวัติ (Categories of Revolutionary Military Policy) เขียนโดย T. Derbent สหายคอมมิวนิสต์สายยุทธศาสตร์การทหารจากประเทศเบลเยี่ยม
ดังนั้น เมื่อมองย้อนกลับมาในความเป็นเสรีนิยมอันเป็นบ่อเกิดของการ PC โดยเสรีนิยมนั้น ได้สถาปนาความเท่าเทียมกันของทุกคุณค่าทางสังคม (value) ที่เป็นส่วนหนึ่งของความหลากหลายทางวัฒนธรรม (multiculturalism) ความเท่าเทียมกันหรือการนำเอาทุกคุณค่า หรือทุกวัฒนธรรมมาวางไว้อยู่บนระนาบเดียวกันก็เป็นไปเพื่อความเท่าเทียมและให้เกียรติทุก ๆ คุณค่า แต่ทว่า ปัญหาของเสรีนิยมเองก็กลับมาที่ความอดทนอดกลั้น ที่มีปัญหาเอง…
พวกเขาพูดว่ามันคือความรัก แต่พวกเราจะบอกว่ามันคืองานที่ไร้ค่าแรง
ในหลายครั้ง ความยากลำบากและความสับสนที่บรรดาผู้หญิงแสดงออกมาระหว่างการถกเถียงเรื่องค่าแรงสำหรับงานบ้านเกิดขึ้นมาจากข้อเท็จจริงที่ว่าพวกเธอลดทอนค่าแรงให้กลายเป็นแค่เพียงสิ่งของ…
การปฏิวัติเดือนตุลาคม 1917 ในรัสเซียเป็นกระบวนการทางประชาธิปไตยที่ต่อเนื่องยาวนาน การชี้ชัดจุดเริ่มต้นจุดใดจุดหนึ่งในประวัติศาสตร์นั้นแทบจะเป็นไปไม่ได้ เป้าหมายของบทความนี้จึงต้องการเกริ่นนำอย่างย่นย่อที่สุด เพื่อให้ผู้อ่านและผู้ฟังได้เข้าใจสถานการณ์ ความคิด และปฏิบัติการที่รายล้อมสิ่งที่เรียกว่า Dual Power เพื่อให้การศึกษาทำความเข้าใจและถอดบทเรียนไปใช้ได้ง่ายยิ่งขึ้น ทั้งนี้จะเขียนในรูปแบบแนะนำตัวละคร สถานที่ และลำดับเวลาตามระบบปฏิทินสมัยเก่าที่รัสเซียใช้กันในสมัยนั้น เพื่อให้ผู้อ่านฟัง podcast ได้อย่างราบรื่นมากยิ่งขึ้น
บทความสั้นๆ ชิ้นนี้ให้ภาพรวมขององค์ความรู้ที่เรียกว่า นิเวศวิทยาสังคม ซึ่งเป็นแนวคิดว่าด้วยความสัมพันธ์ของมนุษย์กับโลกธรรมชาติ นิเวศวิทยาสังคมต้องการที่จะเสนอว่า ธรรมชาติกับมนุษย์นั้นไม่ใช่สิ่งที่แยกขาดจากกันในแบบที่เรามักเข้าใจ ไม่ว่าจะฝ่ายนักอนุรักษ์ที่ต้องการกีดกันมนุษย์ออกจากธรรมชาติ หรือฝ่ายก้าวหน้าทางเทคโนโลยีและทุนนิยมที่จ้องจะล้างผลาญธรรมชาติ และมองธรมชาติในฐานะทรัพยากรที่จะไปหยิบมาใช้อย่างไรก็ได้
เป็นเรื่องน่าเศร้าที่เราเริ่มเห็นสิ่งเหล่านี้เกิดขึ้นในขบวนการประชาธิปไตยของไทยเช่นเดียวกัน เราเริ่มเห็นบัญชีผู้ใช้ทางทวิตเตอร์ที่มีธงชาติอเมริกาประดับบนชื่อ น่าเสียดายที่เราจำเป็นต้องกล่าวให้ชัดว่า อเมริกานั้นไม่ใช่พี่ใหญ่หรือมิตรสหายของเรา อันที่จริงสหรัฐฯสนับสนุน และหลายครั้งเป็นผู้ก่อการรัฐประหารต่อรัฐบาลที่ได้รับการเลือกตั้งมาอย่างเป็นประชาธิปไตยนับครั้งไม่ถ้วน
คอมมิวนิสต์ไม่ได้ต่อต้านเทคโนโลยี ไม่ได้บูชาความยากลำบาก เราเพียงต้องการชีวิตที่ดีกว่าเดิม ชีวิตที่ดีกว่าเดิมหมายถึงการที่เราทุกคนอยู่ในสังคมที่มีพลังการผลิตที่ก้าวหน้า และสิ่งที่สังคมทุนนิยมให้ไม่ได้แต่สังคมคอมมิวนิสต์ให้ได้ก็คือ ข้อสมมติฐานที่ว่าเราทุกคนจะได้เป็นเจ้าของความมั่งคั่งที่เกิดจากพลังการผลิตที่ก้าวหน้าภายในสังคมทั้งหมด
นิทานเรื่องกระต่ายกับเต่า คืออุปมาที่ช่วยให้เรามองเห็นการแข่งขันที่แสนจะดูโง่เง่าไร้สาระ ทำไมกระต่ายจึงไปท้าเต่าแข่งทั้งที่รู้ว่าเต่าไม่มีทางชนะ แต่เมื่อเอามาวิเคราะห์กับระบบเศรษฐกิจในปัจจุบัน เราจะเห็นได้ว่าการแข่งขันระหว่างกระต่ายกับเจ่านั้นกำลังเกิดขึ้นจริง กระต่ายที่เป็นนายทุนใหญ่เพีบง 1% กับเต่าที่เป็นคนอีก 99% ที่เหลือ
การปะทุขึ้นของขบวนการประท้วง ที่มีคนหนุ่มสาวชาวสยามเป็นแกนนำเมื่อเร็วๆ นี้ ได้ผุดออกมาทั้งกลางถนนและในทวีตภพ พวกเขาเรียกร้องหาประชาธิปไตย พวกเขาเปล่งเสียงตะโกนออกมา ซ้ำแล้วซ้ำอีก “เราต้องการประชาธิปไตย” ทว่าประชาธิปไตยในบริบทนี้หมายความว่าอะไรกันแน่?
เราจำเป็นต้องทำความเข้าใจนิเวศวิทยาสังคม ซึ่งเป็นระบบที่มุ่งเปลี่ยนมุมมองของเราอย่างถึงรากถึงโคน เกี่ยวกับความสัมพันธ์ของเรากับธรรมชาติ ลำดับชั้น (hierarchy) และการครอบงำ (dominance) เพื่อป้องกันไม่ให้เกิดการล่มสลายของระบบนิเวศน์ เรากำลังเผชิญกับวิกฤตการณ์ทางนิเวศวิทยาระดับโลก มหาสมุทร ผืนป่า ไร่นา แม้กระทั่งเมืองของเรากำลังถูกล้างบาง และทรัพยากรทางธรรมชาติของเราก็ใกล้หมดลงเต็มที ป่าถูกแทนที่ด้วยเกษตรกรรมเชิงเดี่ยวขนาดใหญ่ ผืนดินถูกฉาบทับด้วยคอนกรีต
มานุษยวิทยากับอนาธิปไตยนั้นมี “ความเกี่ยวดองกันอย่างสมัครใจ” อยู่หลายทางด้วยกัน แม้ว่าสิ่งที่มานุษยวิทยาสนใจจะศึกษานั้นมีหลายหลาก ถูกซอยย่อยออกไป และการสำรวจของมันก็ค่อนข้างที่จะกว้าง เนื่องจากเป็นการศึกษาวัฒนธรรมของมนุษย์ แต่ในทางประวัติศาสตร์แล้วก็ยังมีความเฉพาะเจาะจงอยู่ นั่นคือการศึกษาสภาพสังคมก่อนที่จะมีรัฐ